Fazıl Küçük

Kıbrıs tarihinin en önemli figürlerinden biri olan Dr. Fazıl Küçük, yalnızca bir hekim, siyasetçi veya gazeteci olarak değil, aynı zamanda bir toplum lideri, mücadeleci ve millî kimlik savunucusu olarak tanınır. Onun yaşamı, Kıbrıs Türk halkının varlığını koruma ve gelişmesine adanmış bir mücadele öyküsüdür.

Bu blog yazımızda, Dr. Fazıl Küçük'ün yaşamından kesitler sunarak, onun ne denli önemli bir lider olduğunu ve nasıl bir miras bıraktığını ortaya koymaya çalışacağız.

Erken Yaşam ve Çocukluk Yılları

Dr. Fazıl Küçük, 14 Mart 1906 tarihinde Kıbrıs’ta Lefkoşa kazasına bağlı Ortaköy'de kerpiçten yapılmış eski bir evde dünyaya geldi. Babası Mehmet Hüseyin Küçük, çiftçilik ve nalbantlık yapan bir zanaatkâr, annesi ise Pembe Hanım’dı. Küçük ailesinin yedi çocuğundan ikincisi olan Fazıl, çocukluğunda "Mustafa" adıyla anılmaktaydı. Ancak okul öğretmeni tarafından "Fadıl" adı verildiği için Mustafa Fadıl Küçük olarak tanındı. Daha sonra 11 Haziran 1945 tarihinde yayınladığı Halkın Sesi Gazetesi’nin 677. sayısının künye kısmında, "Fadıl" olan ismini "Fazıl" olarak değiştirerek bu adla anılmaya başladı.

Fazıl Küçük’ün çocukluk yılları Ortaköy'de geçti. Babası çiftçilik yaptığından dolayı, henüz 6-7 yaşlarında iken hayvanların yemlenmesi, sulanması ve barınaklarının temizlenmesi gibi işlerde babasına yardımcı oldu. Küçük, bu süreçte sorumluluk sahibi bir birey olarak yetişti ve toplumsal değerlerle donandı.

Eğitim Hayatı

İlköğretim ve Rüştiye
Fazıl Küçük, 1912 yılında Lefkoşa Sarayönü Mektebi'nde ilkokula başladı ve bir yıl sonra Tarakçı Mektebi diye anılan Haydar Paşa İlkokulu’na geçerek, ilköğrenimini 1919’da tamamladı. Aynı yıl, Rüştiyenin yeni inşa edilen binasına geçti ve 1921-1922 öğretim yılında buradan mezun oldu.

Lise Eğitimi
1922-1923 ders yılında kardeşi Hüseyin’in daveti üzerine Mısır’a giden Küçük, İskenderiye'de bulunduğu dört ay boyunca Almanca ve Fransızca Dil Kurslarına devam etti. Ardından aynı yıl Brindisi üzerinden Berlin'e gitti. Ancak Berlin'deki hiçbir lise Kıbrıs'taki rüştiyeden aldığı belgeyi kabul etmediğinden İstanbul’a dönmek zorunda kaldı. İstanbul'a vardığında okullar kapanmak üzere olduğundan yeniden Fransızca dersleri almaya başladı. Okullar açılınca İstanbul Özel İstiklâl Lisesi'ne 1923’te kaydını yaptıran Küçük, bir yıl öğreniminde kaybı olsa da lise diplomasını 15 Ağustos 1926'da aldı.

Tıp Eğitimi
Tıp öğrenimine, İstanbul Tıp Fakültesi'nde başlayan Fazıl Küçük, iki yıl kadar sonra (Temmuz 1929) Fransa'ya giderek Paris Tıp Fakültesi'ne yatay geçişle kaydoldu. Öğrenciliği sırasında tanıştığı bir İsviçreli’nin önerisi üzerine, 1933-1934 öğretim yılında İsviçre’deki Lozan Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne geçti ve tıp öğrenimini orada tamamladı. 20 Aralık 1935 tarihinde 1038 sayılı “Hekimlik Diploması”nı alarak doktor unvanını kazandı. Üniversitedeki öğretmenleri tarafından fark edilen Küçük, araştırmacı kişiliği ve meraklı doğasıyla öne çıktı.

İhtisas ve Dönüş
Mart 1937'ye kadar asistan doktor olarak çalışarak akciğer tüberkülozunun (verem) teşhisi ve tedavisi üzerine ihtisas yapan Küçük, 1937 yılının Mart ayında Kıbrıs'a döndü. Dönüşünde Lefkoşa'da Girne Caddesi'nde bir evi muayenehane olarak kiraladı ve İsviçre’den getirdiği tıbbi araç gereçlerle mesleğini icra etmeye başladı. Kısa süre sonra, şu anda Dr. Fazıl Küçük Müzesi olarak bilinen babasına ait 172A numaralı binaya taşındı.

Siyasi Mücadelesi ve Gazetecilik Macerası

İlk Makaleleri ve Gazete Kuruluşu
Dr. Fazıl Küçük, siyasi faaliyetlerine 1930’lu yılların başında, üniversite öğrencisiyken başlamıştı. Türk Maarifi'nin İngiliz müdürler tarafından yönetilmesinde ısrar eden Kavanin Meclisi’nin üyelerine karşı mücadele etmişti. İlk makaleleri Masum Millet Gazetesi’nde, daha sonraki makaleleri de Söz Gazetesi’nde yayımlanmıştı. Ancak Remzi Okan’ın vefatı üzerine Söz Gazetesi kapanınca, Kıbrıs’ta Türk sesinin duyurulması ihtiyacını hisseden Küçük, 14 Mart 1942 günü Halkın Sesi Gazetesi’ni çıkarmaya başladı. Gazetenin sloganı ise: “Halkın Sesi; Hakkın Sesi ve Halkın Dilidir.”

Küçük, gazetesinde Rumların Enosis (Yunanistan ile birleşme) taleplerine karşı çıkan yazılar yayımladı. Sömürge idarecileri tarafından “anti-British” olarak nitelendirilen Küçük, gazetesi üç ay süreyle kapatıldı. Buna rağmen gazetesini hiçbir zaman kapatmadı ve Kıbrıs Türk basın tarihinde en uzun süreli ve kesintisiz yayınlanan gazeteyi sürdürdü.

Siyasi Hayatı ve Kurduğu Örgütler
21 Mart 1943’te ilk kez siyasete atılan Küçük, altı yıllığına Lefkoşa Belediye Meclisi üyeliğiyle görev aldı. Bu seçim, Rumların Enosis taleplerini bahane ederek 1931’de isyan etmelerinden ve İngiliz sömürge yönetiminin Ada’da uyguladığı topyekûn yasaklardan sonra yapılan ilk seçim olması açısından önemlidir.

18 Nisan 1943’te kurulan “Kıbrıs Adası Türk Azınlığı Kurumu”na iştirak eden Küçük, daha sonra bu kurumdan ayrılıp 23 Nisan 1944’te “Kıbrıs Millî Türk Halk Partisi (KMTHP)”ni kurdu. Genel sekreterliğini bizzat kendisinin yaptığı bu parti, birçok yerleşim biriminde teşkilatlanarak Ada’nın her tarafına yayıldı. KMTHP, Kıbrıs’ta Türkler arasında kurulan ulusal kimliğe sahip ilk siyasî parti olarak tarihe geçti.

Kıbrıs Meselesi ve Uluslararası Arenada Ses Getirmesi

Dr. Fazıl Küçük, Kıbrıs meselesinde Türkiyesiz bir çözüm olamayacağına inanarak her zaman Türkiye ile yakın ilişkiler kurdu. 1955 yılında Londra’da yapılan üçlü konferansa gözlemci üye sıfatıyla katılan Küçük, Trafalgar Meydanı’nda yaptığı ateşli konuşmayla Kıbrıs Türk halkının varlık mücadelesini uluslararası kamuoyuna duyurdu. Aynı yıl içinde EOKA terörünün başlamasıyla Volkan adlı teşkilatı kurarak Türk varlığını korumak için mücadele etti.

1959 Zürih ve Londra Antlaşmaları’nın imzalanmasında Kıbrıs Türk halkını temsil eden Küçük, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra cumhurbaşkanlığı muavinliğine seçildi. Ancak 1963 yılında başlayan Rum saldırılarıyla birlikte bu görevi kâğıt üzerinde kaldı ve Kıbrıs Türkleri bir Genel Komite kurarak kendi öz yönetimlerini oluşturdu. Bu komitenin başkanlığını yapan Küçük, Yeşil Hat Memorandumu’nun imzalanmasında da rol oynadı.

Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi ve Mirası

1967’de kurulan Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi’nin başına geçen Dr. Fazıl Küçük, bağımsız bir Kıbrıs Türk devletinin temellerini attı. 1973 yılında siyasi hayattan çekilen Küçük, artık partiler üstü bir pozisyonda olsa da Kıbrıs Türk halkının mücadelesini sürdürdü. Özellikle gazeteci kimliğiyle Halkın Sesi gazetesinde yazmaya devam eden Küçük, Kıbrıs Türk halkının sorunlarını dünya gündemine taşımayı başardı.

Dr. Fazıl Küçük, 15 Kasım 1983’te KKTC’nin ilanını büyük bir heyecanla karşıladı ve kısa süre sonra 15 Ocak 1984’te Londra’da hayatını kaybetti. Cenazesi KKTC’ye getirilerek Anıttepe’ye defnedilen Küçük, bugün bile Kıbrıs Türk halkı tarafından saygıyla anılmaktadır.

Nihayetinde; Dr. Fazıl Küçük, Kıbrıs Türk halkının varlığını koruma mücadelesinde eşsiz bir liderdir. Eğitiminden aldığı değerlerle, Atatürk ilkelerine olan bağlılığıyla ve millî birlik için verdiği savaşla, onun adı Kıbrıs tarihinde ebediyete karışmıştır. Bugün KKTC’nin varlığı, Dr. Fazıl Küçük’ün önderliğinde verilen mücadelelerin neticesidir. Onun mücadelesi, yalnızca Kıbrıs Türk halkı için değil, tüm insanlığa bir özgürlük ve adalet sembolü olarak hafızalarda yaşamaya devam edecektir.