Kıbrıs Plakası
Kıbrıs plakaları, adanın tarihi ve coğrafi konumu nedeniyle iki ayrı yönetim altında bulunan bir ada ülkesinin özelliklerini yansıtmaktadır.
Kıbrıs, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle olduğu kadar, ulaşım sistemleri ve plaka düzenlemeleriyle de dikkat çeken bir adadır. Adanın iki ayrı yönetimi olan KKTC (Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti) ve GKRY (Güney Kıbrıs Rum Yönetimi) arasında plaka sistemleri, tarihsel süreç içerisinde farklılıklar göstermiştir.
Bu blog yazısında, Kıbrıs'taki araç plakalarının tarihçesine ve her iki yönetimin plaka sistemlerinin benzerliklerine ve farklılıklarına detaylı bir bakış atacağız.
Kıbrıs, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve bu zengin tarih, araç plakalarına da yansımıştır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) olarak bilinen bu iki yönetim, kendi aralarında farklılıklar göstermektedir. Bu farklılıklar, araç plakalarında da kendini göstermektedir.
Tarihçe
1956 yılında, İngiliz sömürge yönetimi altında Kıbrıs'a getirilen plaka formatı, iki harf ve üç rakamdan oluşuyordu. Bu format, adanın 1974 yılında yaşanan bölünmesinin ardından hem Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) hem de Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) tarafından kullanılmaya devam etti. Ancak zamanla her iki yönetim de mevcut numaralarını tüketti ve yeni plaka sistemlerine geçiş yaptı. GKRY, 1990 yılında yeni bir plaka sistemine geçerken, KKTC eski plaka formatını tüketene kadar daha uzun bir süre bekledi ve çeşitli rakam ve harf kombinasyonları denedi.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Plaka Özellikleri
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) araç plakaları, hem görsel hem de işlevsel açıdan çeşitli özellikler taşır. Farklı araç türleri için ayrı tasarımları vardır. Bu araç türleri özel araçlar, ticari araçlar, kiralık araçlar, resmi hizmete mahsus araçlar, polis araçları, diplomatik araçlar, ziyaretçi araçları ve geçici araçlar içerir. Plakaların ön yüzü beyaz, arka yüzü sarı renkte olup, kırmızı bir çizgi ile çevrilidir. Diplomatik plakalar, yeşil arka planlıdır.
KKTC Plakalarının Genel Yapısı
KKTC (Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti) KKTC, eski plaka formatını tüketene kadar daha uzun bir süre beklemiş ve çeşitli rakam ve harf kombinasyonları denemiştir. KKTC plakaları, ön tarafta beyaz, arka tarafta ise sarı zemin üzerine kırmızı çizgiyle çevrilidir. Bu tasarım, plakaların kolayca tanınmasını sağlar ve araçların hangi ülkeye ait olduğunu belirtir. Plakaların üzerindeki karakterler, plakanın türüne ve kullanım amacına göre değişiklik gösterir.
Plaka Türleri ve Özellikleri
Özel Araçlar
Özel araç plakaları, beyaz zemin üzerine siyah karakterlerle yazılmıştır. Bu plakalar, iki harf ve üç rakamdan oluşur (örneğin, AB 999). Özel araç plakaları, kişisel kullanım için olan araçlarda kullanılır.
Ticari Araçlar
Ticari araç plakaları, beyaz zemin üzerine siyah karakterlerle yazılmıştır ve “T” harfiyle başlar. Üç harf ve üç rakamdan oluşur (örneğin, TAB 999). Bu plakalar, taksi, minibüs gibi ticari amaçla kullanılan araçlarda bulunur.
Kiralık Araçlar
Kiralık araç plakaları, kırmızı zemin üzerine siyah karakterlerle yazılmıştır ve “Z” harfiyle başlar. Üç harf ve üç rakamdan oluşur (örneğin, ZAB 999). Bu plakalar, kiralık araçlarda kullanılır.
Resmî Hizmete Mahsus Araçlar
Resmî hizmete mahsus araç plakaları, beyaz zemin üzerine siyah karakterlerle yazılmıştır ve “RHA” harfiyle başlar. Üç harf ve üç veya dört rakamdan oluşur (örneğin, RHA 9999). Bu plakalar, devlet kurumlarına ait araçlarda kullanılır.
Polis Araçları
Polis araç plakaları, siyah zemin üzerine beyaz karakterlerle yazılmıştır ve “RHA” harfiyle başlar. Üç harf ve üç veya dört rakamdan oluşur (örneğin, RHA 9999). Bu plakalar, polis araçlarında kullanılır.
Diplomatik Araçlar
Diplomatik araç plakaları, yeşil zemin üzerine siyah karakterlerle yazılmıştır ve “CD” veya “CC” ile başlar. İki harf ve üç rakamdan oluşur (örneğin, CD AB 999). Bu plakalar, diplomatik misyonlara ait araçlarda kullanılır.
Ziyaretçi Araçları
Ziyaretçi araç plakaları, beyaz zemin üzerine kırmızı karakterlerle yazılmıştır ve “ZZ” harfiyle başlar. İki harf ve dört rakamdan oluşur (örneğin, ZZ 9999). Bu plakalar, 2004 yılından bu yana basılmamaktadır.
Geçici Araçlar
Geçici araç plakaları, beyaz zemin üzerine kırmızı karakterlerle yazılmıştır. İki harf, dört rakam ve bir harften oluşur (örneğin, ZT 9999 A). Bu plakalar, geçici olarak kullanılan araçlarda bulunur.
Cumhurbaşkanlığı Araçları
Cumhurbaşkanlığı araç plakalarında seri numarası bulunmaz. 2015 yılından bu yana KKTC arması bulunan plakalar kullanılmaktadır.
Askerî Araçlar
Askerî araç plakaları, sadece rakamlardan oluşur (örneğin, 1234567).
Önceki Plaka Modelleri
2018 Öncesi (Özel Araçlar)
2018 öncesinde özel araç plakaları, önde beyaz zemin, arkada sarı zemin üzerine siyah karakterlerle yazılmıştır. Sol kısımda mavi şerit bulunmamaktadır.
2018 Öncesi (Kiralık Araçlar)
2018 öncesinde kiralık araç plakaları, kırmızı zemin üzerine siyah karakterlerle yazılmıştır. Sol kısımda mavi şerit bulunmamaktadır.
2015 Öncesi (Cumhurbaşkanı)
2015 yılına kadar kullanılan Cumhurbaşkanlığı plakaları, kırmızı zemin üzerine altın karakterlerle yazılmıştır ve “KKTCB” kodunu taşır. Bu kod, KKTC Başkanı sözlerinin ilk harflerini içerir.
Aşağıdaki tablo, KKTC'deki araç türleri için lisans numarası biçimlerini ve renk şemalarını özetler:
Araç Türü | Lisans Plakası Biçimi | Renk Şeması |
---|---|---|
Özel Araçlar | AB 999 | Beyaz arka plan, siyah karakterler |
Ticari Araçlar | TAB 999 | Beyaz arka plan, siyah karakterler |
Kiralık Araçlar | ZAB 999 | Kırmızı arka plan, siyah karakterler |
Resmi Hizmete Mahsus Araçlar | RHA 9999 | Beyaz arka plan, siyah karakterler |
Polis Araçları | RHA 9999 | Siyah arka plan, beyaz karakterler |
Diplomatik Araçlar | AB 999 | Yeşil arka plan, siyah karakterler |
Ziyaretçi Araçları | ZZ 9999 | Beyaz arka plan, kırmızı karakterler |
Geçici Araçlar | ZT 9999 A | Beyaz arka plan, kırmızı karakterler |
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) Plaka Özellikleri
GKRY plaka sistemi, üç harf ve üç rakamdan oluşmaktadır (örnek: ABC 123). 2004 yılından itibaren plakalar metal malzemeden üretilirken, 1973-2004 yılları arasında plastik malzeme kullanılmıştır. Plakaların renkleri de farklılık göstermektedir; taksi plakaları sarı, kiralık araç plakaları ise kırmızı renktedir. 2004 yılında Avrupa Birliği'ne katılmasıyla birlikte, plakaların sol tarafına AB bayrağı ve "CY" ülke kodunu içeren mavi bir işaret eklenmiştir. Ayrıca, geçici plakalar, diplomatik plakalar ve test sürüşü plakaları gibi özel plaka türleri de bulunmaktadır.
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) Plaka Yapısı ve Genel Bilgiler
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) plakaları, üç harf ve üç rakamdan oluşur (örnek: ABC 123). Rakamlar, harf sırasına göre 1 ile 999 arasında değişir ve alfabetik olarak sıralanır. 2004 yılından itibaren plakalar metalden yapılmaya başlanmıştır; 1973 ile 2004 yılları arasında ise plastikten yapılmaktaydı. 2013’ten sonra plakalar hem ön hem de arka tarafta beyaz renkte olup, aracın ilk kez hangi tarihte tescilli olduğunu belirten ay ve yıl bilgisini taşır.
Özel Plakalar
- Taksi Plakaları: Taksi plakaları her iki tarafta sarı renktedir. 1973-1990 yılları arasında TAB123 formatında, 1990-2013 yılları arasında TABC123 formatında ve 2013’ten günümüze kadar ABC123 formatında kullanılmaktadır.
- Kiralık Araç Plakaları: Kiralık araç plakaları her iki tarafta kırmızı renktedir. Başlangıçta Z harfi ile başlar ve Haziran 2013’ten sonra bu format kullanılmamıştır.
- Diplomatik Plakalar: Diplomatik plakalar, Corps Diplomatique (CD) olarak bilinir. 1973-1990 yılları arasında CDAB123 formatında, 1990-2013 yılları arasında 49CD12 formatında ve 2004-2013 yılları arasında yine 49CD12 formatında kullanılmıştır. Bu plakalar, ülkenin kayıtlı olduğu iki rakamdan oluşur ve onu CD ve iki sayı takip eder.
Geçici Plakalar
Geçici plakalar, ay ve yıl sağ köşedeki kırmızı bölümde belirtilir. 1973-1990 yılları arasında ZAB123 formatında, 1990-2013 yılları arasında ZABC123 formatında ve 2013’ten günümüze kadar ABC123 formatında kırmızı zemin üzerine kullanılmaktadır.
Diğer Plakalar
- Tır ve Tır Römorkları: Bu plakalar, beyaz zemin üzerinde beş rakam ve CT eki ile 12345CT formatında düzenlenir.
- Ziyaretçi Plakaları: Ziyaretçi plakaları, en çok dört rakam ardından V harfi ve kayıt yılını belirten iki rakam ile 1234V03 formatında düzenlenir.
- Kamyonlar ve Otobüsler: Kamu hizmeti kamyonları ΦΔΧ, kamu hizmeti otobüsleri ise ΛΔΧ formatında plakalar taşır.
- Birleşmiş Milletler Plakaları: Kıbrıs’taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü araçları UN 123 formatında plakalar taşır.
- İngiliz Askeri Üs Plakaları: İngiliz toprağı sayılan Ağrotur ve Dikelya askeri üs plakaları SBAA12 formatında düzenlenir.
- Rum Milli Muhafız Ordusu Plakaları: Güney Kıbrıs'ta bulunan Rum Milli Muhafız Ordusuna ait araç plakaları, ΕΦ ön ekini takip eden dört rakam ile düzenlenir.
Avrupa Birliği Üyeliği ve Plaka Değişiklikleri
Güney Kıbrıs’ın 2004 yılında Avrupa Birliği’ne girişini takiben üretilen plakaların sol üst kenarında Avrupa Birliği’nin çember şeklindeki yıldızları ve plakanın sol alt kenarında ülkenin uluslararası araç kayıt kodu (CY) ile mavi bir bandı bulunur. Bu değişiklik, Kıbrıs plakalarının Avrupa standartlarına uygun hale getirilmesi amacıyla yapılmıştır.
Benzerlikler ve Farklılıklar
KKTC'de araç plakalarında farklılık gösteren özellikler şunlardır:
- Polis araçlarının arka planı sarıdır, ancak karakterleri beyazdır.
- Diplomatik araçların arka planı yeşildir, karakterleri de siyahtır.
- Geçici araçların arka planı beyazdır, karakterleri kırmızıdır.
- Taksi plakaları beyazdır, karakterleri de siyahtır.
- Resmi hizmete mahsus araçların lisans numarası daha uzundur.
KKTC'de araç plakalarında görülen benzerlikler ise GKRY'deki plakalarla aynıdır:
- Her iki taraf da üç harf ve üç rakamdan oluşan plaka formatları kullanır.
- Plakaların ön yüzü beyaz, arka yüzü sarıdır.
- Her iki taraf da kırmızı bir çizgi ile çevrilmiş plakalar kullanılır.
Kıbrıs'ta araç plakaları, adanın bölünmüş yapısını ve her iki toplumun da kendi kimliklerini nasıl koruduğunu ve ifade ettiğini gösteren ilginç bir örnek teşkil etmektedir. Bu plakalar, aynı zamanda her iki yönetimin de modernleşme ve adaptasyon süreçlerini yansıtmaktadır. Kıbrıs'ta yolculuk ederken, bu plakaların renkleri ve formatları arasındaki farklılıklara dikkat etmek, adanın zengin tarihini ve kültürel çeşitliliğini daha iyi anlamak için güzel bir fırsat sunar.